Grzyby prozdrowotne we wspomaganiu leczenia chorób i w profilaktyce
Szacuje się, że na świecie występuje ok. 1,5 mln gatunków grzybów, z czego poznanych jest zaledwie 5%. Jako źródło związków o działaniu farmakologicznym wykorzystuje się grzyby należące do klasy podstawczaków i workowców. W przemyśle farmaceutycznym dobrze znane są tzw. grzyby strzępkowe. Przedstawiciele rodzajów Penicillium, Cephalosporium, Aspergillus czy Fusidium są producentami antybiotyków, witamin, enzymów, czy kwasów organicznych (cytrynowego, itakonowego, fusarowego czy glukonowego). Antybiotyki w służbie zdrowia stanowią ciągle jeszcze 1/3 produktów biotechnologicznych, a grzyby strzępkowe i promieniowce są najlepszymi ich producentami. Inaczej jest z grzybami podstawkowymi z klasy Basidiomycetes – ich rola doceniana jest w lecznictwie w krajach azjatyckich od kilku tysięcy lat, jednak kultura Zachodu odnosi się do nich ze sporą dozą nieufności. Jednak to podejście powoli się zmienia i liczne badania pokazują, że grzyby te mogą wspomagać leczenie z dobrymi efektami, nawet tak groźnych chorób jak nowotwory. Wśród podstawczaków około 700 gatunków biosyntetyzuje metabolity o działaniu farmakologicznym, bardzo często (651 gatunków) przeciwnowotworowym i immunostymulującym. Do najważniejszych grzybów prozdrowotnych należy około 30 gatunków. Biosyntetyzują one związki o działaniu przeciwnowotworowym, immunomodulacyjnym, przeciwwirusowym (w tym przeciwko HIV), przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym, przeciwcukrzycowym, hepatoprotekcyjnym, nerwotonicznym, obniżającym ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu i triglicerydów we krwi. Mykoterapia czyli leczenie grzybami, to dziedzina wiedzy, która ostatnio bardzo szybko się rozwinęła. To znajomość i wykorzystanie właściwości leczniczych grzybów (nie tylko jadalnych) oraz substancji farmakologicznie i biologicznie aktywnych z grzybów. Najwięcej badań naukowych i studiów klinicznych poświęconych zastosowaniu grzybów prozdrowotnych pochodzi z Korei, Japonii i Chin. Co ciekawe, o ile do celów konsumpcyjnych zbierane są przede wszystkim grzyby o hymenoforze rurkowatym, działanie prozdrowotne wykazują głównie gatunki o hymenoforze blaszkowatym lub gładkim. Najczęściej są to grzyby rosnące na drewnie. Grzyby jako lekarstwa mają zastosowanie wielokierunkowe i z reguły pobawione skutków ubocznych. Niemal we wszystkich chorobach stanowią one wartościową pomoc w leczeniu i profilaktyce. W gabinetach medycyny akademickiej i naturalnej w Niemczech, Austrii i Szwajcarii należą do istotnych elementów terapii całościowej (holistycznej). Zaletą ich działania jest pobudzanie organizmu do samoregulacji bez skutków ubocznych. Stymulują wzmocnienie układu odpornościowego i działają ochronnie na komórki narządów. Przeciwdziałają niedoborom substancji odżywczych, dlatego można je stosować profilaktycznie. Historia wykorzystania grzybów w medycynie Grzyby od zarania dziejów wzbudzały zainteresowanie człowieka. Cenione były ze względu na walory smakowe i zapachowe, służyły do rozpalania ognia oraz wykorzystywane były przez szamanów do celów rytualnych. Wiedza o ich walorach przechowywana była w europejskich klasztorach. Już św. Hildegarda z Bingen ceniła grzyby jako środek leczniczy. W Tradycyjnej Chińskiej Medycynie wiedza o leczniczych właściwościach grzybów wykorzystywana jest od ponad 4 tysięcy lat. Obecna mykoterapia opiera się również na niezliczonych wynikach badań naukowych potwierdzających jej skuteczność. W Niemczech, w Gersthofen (Bawaria) od 2004 r. istnieje Towarzystwo Wiedzy o Grzybach Leczniczych założone przez kilku mykoterapeutów, aby zbierać najnowsze informacje naukowe i promować wiedzę o grzybach witalnych. Ponadto powstało czasopismo poświęcone wyłącznie grzybom witalnym, prezentujące najnowsze wyniki badań naukowych – International Journal of Medicinal Mushroom (wyd. Begell House). Możliwości zastosowania grzybów prozdrowotnych w profilaktyce jako suplementów diety i preparatów wspomagających leczenie chorób Grupy zastosowań grzybów, jako medykamentów są następujące:
- grzyby stosowane w medycynie ludowej (etnomykologia)
- grzyby stosowane w homeopatii
- grzyby stosowane w alopatii, czyli w tzw. farmacji akademickiej.
Istnieją cztery preparaty (zarejestrowane w niektórych krajach jako leki) stosowane w terapii nowotworów, izolowane z owocników lub grzybni grzybów klasy Basidiomycetes: Lentinan – frakcja polisacharydowa izolowana z Lentinula edodes Schizophyllan (SPG, sonifilan, sizofilan) – frakcja polisacharydowa izolowana z Schizophyllum commune Grifolan – frakcja polisacharydowa izolowana z Grifola frondosa Krestin (PSK – polisacharyd i PSP – kompleks wielocukier-białko) izolowany z Trametes versicolor Preparaty złożone o działaniu immunomodulacyjnym, będące ekstraktami z owocników i grzybni grzybów leczniczych wykazują często wyższą aktywność farmakologiczną, niż czyste substancje z nich izolowane. Grzyby powinny pochodzić z ekologicznej uprawy, a skład preparatów poddawany być testom laboratoryjnym oraz badaniom DNA potwierdzającym przynależność systematyczną danego gatunku. Świeże lub suche owocniki, np. Shiitake (twardziak), Hericium (soplówka), Maitake (żagwica) – pozyskiwanie z natury, świeże owocniki z handlu, hodowla na podłożach. Proszek z owocników – substancje zawarte w grzybie nie do końca mogą być wykorzystane, bo są uwięzione w chitynie, z której składa się owocnik, dostępny w postaci sypkiej lub sprasowanej w tabletki. Ekstrakt – wysoka koncentracja składników bioaktywnych, duża czystość substancji, jednak witaminy, enzymy, biostymulatory mogą zostać utracone podczas ekstrakcji. Połączenie proszku i ekstraktu – w najlepszy sposób łączy ich właściwości w jednej kapsułce. Herbata – cenne pierwiastki śladowe nie ulegają zniszczeniu podczas przygotowania gorącego naparu, stają się natomiast jeszcze bardziej przyswajalne. Przykłady: herbatka z Ganoderma (lakownica) i Ophiocordyceps (maczużnik). Przegląd najważniejszych grzybów leczniczych: Agaricus blazei Murrill (A. subrufescens) Pieczarka blazei (słoneczna, migdałowa), Himematsutake Grzyb ma właściwości antynowotworowe (hamujące rozwój raka). Działanie:
- immunomodulujące (wzmaga produkcję interferonu i interleukin)
- antyalergiczne
- przeciwcukrzycowe
- przeciwzapalne
- przeciwwirusowe
Grzyb pochodzi z tropikalnych lasów deszczowych, z przedmieści Brazylii, w okolicach Sao Paulo. Był pozyskiwany z natury i uprawiany przez rolników na przefermentowanym podłożu. Przypomina pieczarkę polową. Potrzebuje wyższych temperatur i trochę światła słonecznego. Jest bardzo delikatny, ma migdałowy zapach. Suszy się go zaraz po zbiorze, gdyż bardzo szybko ciemnieje. Na przełomie lat 70 i 80 rozpoczęto intensywne badania medyczne nad tym grzybem i zaobserwowano, że ludność uprawiająca tego grzyba w ogóle nie choruje na raka. Wtedy rozpoczęto masową uprawę w Brazylii i Japonii. W Japonii gatunek ten nazywany jest „Himematsutake” – grzybem księżniczką. Po poznaniu cennych substancji czynnych w tym grzybie, rozpoczęto jego uprawę w Chinach, na Tajwanie, w Tajlandii, Wietnamie i Indonezji. Uprawa w Europie i Ameryce Płn., do dzisiaj nie mogła być przeforsowana. Produkcja światowa wynosi jedynie 5 000 ton rocznie, 90% trafia do Japonii. Zastosowanie: - suchy ekstrakt, najlepiej w połączeniu z wrośniakiem różnobarwnym Trametes versicolor
- Profilaktyka nowotworów
- Osłabienie i zaburzenia odporności
- Schorzenia dermatologiczne
- Zaburzenia trawienne, regulacja funkcji jelit
- Cukrzyca
- Nadciśnienie tętnicze
- Zaburzenia przemiany materii
- Reakcje alergiczne
- Stany zapalne i infekcje
- Łagodzenie skutków ubocznych chemioterapii i napromieniowania
Agaricus bisporus (J. E. Lange) Emil J. Imbach Pieczarka dwuzarodnikowa
- Zawarte w grzybie skoniugowane kwasy linolowe (CLA), polisacharydy i związki steroidowe chronią komórki przed zezłośliwieniem.
- Ma działanie hamujące w powstawaniu raka piersi i prostaty.
- Wspiera funkcjonowanie wątroby.
- Przyspiesza zabliźnianie się ran, zwłaszcza po operacjach zaćmy.
- Działanie regenerujące i tonizujące.
- Przywraca apetyt, odbudowuje utracone siły, łagodzi kaszel i duszności.
Uprawa sięga połowy siedemnastego stulecia, czasów „Króla Słońce”, Ludwika XIV, ale mogła być uprawiana wcześniej. Grzyb ceniony ze względu na wartość konsumpcyjną, mało znane są jego właściwości lecznicze. Niewiele jest publikacji naukowych na ten temat. Grzyb jest niskokaloryczny i bogaty w substancje rewitalizujące. Mało wymagający grzyb, rośnie na łąkach lub w ogrodach, lasach, miejscach suchych. Trzeba jednak uważać pozyskując go z natury, bo możemy trafić na podobny gatunek trujący pieczarki – pieczarkę żółtawą Agaricus xanthodermus. Ponadto istnieje niebezpieczeństwo, że grzyby zbierane w mieście zawierają metale ciężkie i substancje radioaktywne. Zastosowanie: - suchy ekstrakt i proszek z grzyba
- Leczenie uzupełniające w przypadku raka (szczególnie raka jelita, piersi i prostaty)
- Zapobieganie chorobom nowotworowym
- Ochrona i wzmocnienie funkcji wątroby
- Wspieranie leczenia ran i zapobieganie nadmiernemu bliznowaceniu, zwłaszcza po operacjach zaćmy.
Auricularia polytricha (Mont.) Sacc. Uszak gęstowłosy (ucho Judasza, grzyb Mun)
- Poprawia właściwości przepływowe krwi, ogólne ukrwienie, nie oddziałując przy tym ujemnie na naczynia.
- Przeciwdziałanie stanom zapalnym oczu, skóry i błon śluzowych.
- Pomaga regulować poziom cholesterolu, wzmacnia układ odpornościowy, wychwytuje wolne rodniki i przeciwdziała tworzeniu się nowotworów tkanki łącznej.
Grzyb z biblijną tradycją – od przeszło 1 500 lat zaliczany do najstarszych grzybów spożywczych świata i uprawiany w Chinach. Nazwa „ucho Judaszowe” pochodzi z przekazu, że Judasz zawisł na krzewie bzu czarnego, na którym rosły grzyby przypominające małżowinę uszną. W Azji podstawowy artykuł żywnościowy, w Europie jeden z najważniejszych grzybów prozdrowotnych. Owocniki tego grzyba o galaretowatej konsystencji występują przez cały rok na bzie czarnym i innych drzewach liściastych (buki, wierzby). Zastosowanie: - suchy ekstrakt i proszek z grzyba
- Arterioskleroza
- Regulacja ciśnienia krwi w nadciśnieniu
- Obniża krzepliwość krwi, w terapii przeciwzakrzepowej
- Zaburzenia ukrwienia pochodzenia naczyniowego
- Zapobieganie zawałowi serca
- Modulacja i regulacja systemu immunologicznego
- Stany zapalne oczu, skóry i błon śluzowych
Coprinus comatus (O. F. Müll) Pers. Czernidłak kołpakowaty
- Terapia uzupełniająca w cukrzycy, poprawia parametry, takich jak poziom cukru we krwi i tolerancja glukozy.
- Pozytywnie oddziałuje na ogólną przemianę materii, co pociąga za sobą redukcję wagi ciała, jest niskokaloryczny.
- Grzyb może hamować wzrost komórek w raku piersi typu estrogenoniezależnego.
Grzyb powszechnie występuje na całym świecie, jego smak przypomina szparagi. Zawiera zrównoważony zestaw składników mineralnych i witamin, wśród nich witaminę C. Skórka kapelusza zwija się na brzegu i rozpływa w czarną maź rozsiewając zarodniki. Owocniki rosną w ogrodach, na łąkach i pastwiskach, na poboczach dróg i w lasach, można je spotkać w miastach, bywa również hodowany. Przy stosowaniu z innymi preparatami przeciwcukrzycowymi trzeba wykonywać regularne badania, aby sprawdzić czy poziom cukru za bardzo się nie obniżył. Zastosowanie: - suchy ekstrakt
- Cukrzyca (obniżenie poziomu cukru we krwi przy cukrzycy typu I i II)
- Arterioskleroza, zaburzenia ukrwienia
- Zaburzenia trawienie, zniszczenie flory bakteryjnej jelit
- Hemoroidy
- Sarkoma (guzy tkanki łącznej i tkanek podtrzymujących)
- Niszczenie komórek raka piersi (hormononiezależnych)
Ophiocordyceps sinensis (Berk.) Sacc. Chiński grzyb gąsienicowy, maczużnik chiński
- Ma działanie rewitalizujące.
- Stymuluje libido, podnosi wytrzymałość i dodaje sił witalnych i duchowych.
- Zwiększa zdolność do wysiłku, ułatwia adaptację w warunkach górskich, podnosi wydolność.
- Zawiera witaminy, minerały i egzogenne kwasy.
- Poprawia nastrój, działa przeciwcukrzycowo i przeciwmiażdżycowo.
- Wzmacnia funkcję płuc i układ odpornościowy.
Swoją nazwę zawdzięcza podłożu, na którym wyrasta. Jest grzybem entomopatogenicznym (owadobójczym). Przed zimą poraża gąsienicę motyla Hepialus armoricanus (ćma niebieskooka) znajdujące się pod ziemią i martwe wykorzystuje jako pokarm. Podczas zimy wyrasta ponad powierzchnię ziemi tworząc maczugowaty owocnik, z którego przez wiatr rozsiewane są zarodniki. Pierwotnie ten gatunek pochodził z Tybetu. Obecnie można go hodować w laboratorium. Szczególnie ceniony jest tybetańskiej i Tradycyjnej Chińskiej Medycynie. Zastosowanie: - suchy ekstrakt
- Zaburzenia funkcji seksualnych, podniesienie libido
- Zaburzenia nastroju, depresje
- Zaburzenia funkcji płuc (astma, chroniczny bronchit)
- Wspieranie terapii nowotworowych
- Osłabienie odporności
- Podniesienie wydolności, tolerancji wysiłku i wytrzymałości
- Zaburzenia rytmu serca
- Arterioskleroza
- Zespół przewlekłego zmęczenia
- Regeneracja mięśni
Trametes versicolor (L.) Lloyd. Wrośniak różnobarwny, Kawaratake, Yun zhi
- Grzyb szeroko rozprzestrzeniony na całym świecie.
- Jest silnym immunostymulantem dzięki połączonym z białkiem polisacharydom PSK i PSP.
- Używany do wspierania terapii przeciwnowotworowych, pomaga niwelować skutki chemio- i radioterapii.
- Pozytywne działanie w infekcjach bakteryjnych i wirusowych.
Rośnie pospolicie przez cały rok na obumarłych pniach drzew liściastych, rzadziej iglastych. Jego kapelusze mają postać rozetek. Tradycyjna Medycyna Chińska wiele stuleci temu uznała wrośniaka za ważny grzyb leczniczy, jednak w Europie nie znalazł on zastosowania medycznego. Wysoko ceniony w Chinach (jako Yun zhi) i Japonii (jako Kawaratake) do leczenia infekcji górnych dróg oddechowych i w terapii antynowotworowej. Taoiści cenią Trametes versicolor ze względu na fakt, że rośnie na zimozielonych pniach i zaliczany jest do sił yang. Znane są doniesienia o stosowaniu tego grzyba w Meksyku. Ekstrakt z tego grzyba posiada dość wysoką zawartość jodu, dlatego osoby z chorą tarczycą powinny go przyjmować z dużą ostrożnością. Zastosowanie: - suchy ekstrakt
- Zapobieganie i wspomaganie w terapii raka
- Zmniejszenie skutków ubocznych chemio- i radioterapii
- Poprawa działania leków przeciwnowotworowych
- Wspieranie funkcji wątroby, np. przy ostrej i przewlekłej żółtaczce (A, B, C)
- Kandydoza
- Infekcje wirusowe (grypa, opryszczka, infekcje grypopodobne)
- Infekcje towarzyszące u pacjentów z HIV
- Infekcje bakteryjne
- Wzmacnianie i regulowanie układu odpornościowego
Hericium erinaceus (Bull.) Pers. Soplówka jeżowata, Yamabushitake
- W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej stosowany jest od stuleci, aby organizm wytrącony z równowagi na skutek stresów i niezdrowego trybu życia doprowadzić do homeostazy.
- Wspiera trawienie, wzmacnia odporność i przeciwdziała nowotworom.
- Badania potwierdzają, że soplówka reguluje system odpornościowy. Posiada właściwości antykancerogenne, hamujące tworzenie się przerzutów, wpływa pozytywnie na regenerację tkanki nerwowej.
Grzyb tworzy owocniki od września do listopada na zranionych drzewach liściastych. Występuje we wschodniej Azji, Ameryce Płn. i w północnej Europie, w Polsce jest rzadki i chroniony. Rdzenni mieszkańcy Ameryki Płn. Stosowali tego grzyba w sproszkowanej formie jako środek tamujący krwawienia w ranach ciętych i innych skaleczeniach. Po raz pierwszy był uprawiany w latach 50-tych w Szanghaju. Dwadzieścia lat później został wyhodowany w laboratorium, a obecnie jest dość powszechnie uprawiany w Niemczech. Zastosowanie: - suchy ekstrakt lub świeże owocniki
- Problemy żołądkowo-jelitowe (stany zapalne, zaburzenia funkcjonalne)
- Profilaktyka raka, szczególnie nowotworów żołądka, jelita, przełyku i skóry
- Choroby układu nerwowego
- Lęki, depresje
- Wewnętrzny niepokój, zaburzenia snu
- Regulacja układu odpornościowego
- Chroniczne schorzenia skóry
Grifola frondosa (Dicks.) Gray Żagwica listkowata, Maitake
- Smaczny grzyb wykorzystywany w kuchni i ceniony od stuleci grzyb medyczny.
- W medycynie ludowej stosowany jako lek na nadciśnienie, cukrzycę, przeciw otyłości i przy osłabionej odporności.
- Zawiera β-glukan o nazwie grifolan, który może przynieść wiele sukcesów w leczeniu raka.
- Reguluje funkcje układu odpornościowego, ma działanie przeciwcukrzycowe, zastosowanie w leczeniu osteoporozy.
- Zmniejsza odkładanie się tłuszczu w postaci tkanki tłuszczowej.
„Maitake” w języku japońskim znaczy „tańczący grzyb”. Nazwa pochodzi od legendy, że zbieracze po znalezieniu tego grzyba odprawiali taniec radości, gdyż był on bardzo trudny do znalezienia. Inna legenda mówi, że nazwa wiąże się z gęsto ubitymi owocnikami, które przypominają tańczące motyle. Grzyb ten występuje od sierpnia do października na korzeniach starych buków, rzadziej na lipach, kasztanowcach i pniach buków. W Japonii grzyb ten jest ceniony w kuchni ze względu na intensywny zapach i przyjemny smak. Naturalnie występował w Azji Wsch., Europie i Ameryce Płn., potem w latach 80-tych Japonii rozpoczęto hodowlę, która stopniowo rozszerzyła się na Amerykę Płn. i Europę. W Polsce jest to gatunek rzadki i chroniony. Zastosowanie: - suchy ekstrakt lub świeże owocniki
- Wzmocnienie układu odpornościowego
- Nowotwory, szczególnie rak piersi, płuc, wątroby, śledziony i prostaty
- Wspieranie chemio- i radioterapii
- HIV i infekcje towarzyszące
- Żółtaczka
- Cukrzyca
- Osteoporoza
- Zespół metaboliczny, otyłość, nadciśnienie
Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm. Boczniak ostrygowaty
- Bogaty w witaminy (szczególnie z grupy B) i antyoksydanty, wzmacnia układ nerwowy i działa ochronnie na komórki, pozytywnie wpływa na przemiany cholesterolowe.
- Zawiera β-glukan o nazwie pleuran, który wpływa na mechanizmy antyoksydacyjne, antyrakotwórcze i immunostymulacyjne. Związek o nazwie chryzyna obniża poziom glukozy, lipidów i enzymów wątrobowych we krwi.
- W Tradycyjnej Chińskiej Medycynie boczniak jest uznawany za grzyb rewitalizujący i wzmacniający. Sprawdza się w przypadku braku apetytu, przeciwdziała chronicznemu zmęczeniu, wzmacnia siły fizyczne i psychiczne.
- Stosowany jest również w przypadku zaburzeń w obrębie aparatu ruchowego (bi-syndrom), głuchoty, kurczy mięśni, zawrotów, bólu głowy.
Obok pieczarki dwuzarodnikowej jest jednym z najpowszechniejszych grzybów konsumpcyjnych. W Europie Środkowej grzyb ten rośnie na pniach i grubych konarach drzew liściastych, zwłaszcza na bukach, poraża też drzewa iglaste. Uprawiany jest na różnych podłożach, głównie na słomie. Boczniak dostarcza do organizmu wszystkich ważnych aminokwasów i dlatego jest dobrym uzupełnieniem zrównoważonego odżywiania. Zastosowanie: - suchy ekstrakt i świeże owocniki
- Ochrona przed wolnymi rodnikami
- Obniżenie poziomu tłuszczu we krwi
- Działanie przeciwnowotworowe
- Wsparcie przy terapiach odchudzających
Polyporus umbellatus (Pers.) Fr. Żagiew okółkowa (wielogłowa), Zhu ling, Chorei
- Gatunek szczególnie bogaty w składniki mineralne i pierwiastki śladowe, takie jak: ergosterol, biotyna, niacyna, kwas foliowy i retinol, specyficzne polipeptydy i polisacharydy.
- Ma działanie moczopędne, środek odwadniający, ale nie redukujący potasu.
- Wykazuje działanie antynowotworowe, ma pozytywny wpływ w leczeniu sarkomy 180, w raku wątroby, płuc, pęcherza i białaczce.
- Wspieranie radio- i chemioterapii.
- Zawiera składniki bioaktywne przy wzroście włosów.
Grzyb znany z właściwości leczniczych już od ponad 2 000 lat z Chin. Grzyb, którego owocniki mogą dochodzić do 20 kg wagi, rośnie od czerwca do października w dąbrowach i buczynach, najczęściej w pobliżu pni. W Polsce rzadki i chroniony. Występuje w klimacie umiarkowanym Europy i Azji. W Tradycyjnej Chińskiej Medycynie żagiew była gotowana, a wywar stosowano w infekcjach i dla wzmocnienia zdrowia. Uważana jest za najstarszy znany antybiotyk. Przez Indian ceniona jako środek dezynfekcyjny i przeciwkrwotoczny. Zastosowanie: - suchy ekstrakt oraz świeże owocniki
- Obrzęki, nadmiar wody
- Wzmaganie krążenia limfy
- Poprawa struktury skóry
- Wysokie ciśnienie krwi
- Wspieranie w niewydolności nerek
- Wypadanie włosów, zaburzenia wzrostu włosów
- Wspierająco w nowotworach wątroby, płuc, pęcherza moczowego i białaczce
- Towarzysząco w chemio- i radioterapii
- Sarkoma (mięsak)
- Modulacja układu odpornościowego
- Żółtaczka typu B
Ganoderma lucidum (M. A. Curtis) P. Karst. Lakownica lśniąca (żółtawa), Reishi
- Chińczycy nazywali ten gatunek „grzybem nieśmiertelności”, bo jest on uważany za naturalny środek przeciw procesom starzenia się organizmu, podnosi wydolność w podeszłym wieku.
- Grzyb wygląda jakby był polakierowany, czemu zawdzięcza swoją nazwę.
- Posiada w składzie tri-terpeny i β-glukan.
- Reishi pobudza układ odpornościowy i ceniony jest w terapii raka i profilaktyce układu krążenia.
- Potrafi uchronić przed rakiem skóry, pomimo silnego napromieniowania UV.
Zgodnie z azjatyckimi przekazami, grzyb ten jest czczony od ponad 4 tys. Lat. Była tak bardzo ceniony przez chińskich cesarzy, że wysyłali floty w jego poszukiwaniu. Reishi to symbol szczęścia i długiego życia. Odwzorowywano go w sztuce. Zasiedla drzewa liściaste, takie jak dęby, buki, olchy, brzozy, rzadziej drzewa iglaste. Występuje w Azji, Europie. Od lat 70-tych jest hodowany w Chinach i Japonii na klocach drewna lub wiórach. W Polsce gatunek rzadki i chroniony. Wykorzystywany w leczeniu chorób wątroby, nerek, żołądka, neurastenii, nerwowości, bezsenności, nadciśnieniu, chorobie wieńcowej, artretyzmie, bronchicie, astmie, zatruciach i leukopenii (nadmiarze białych krwinek). Poprawia słuch i wzrok. Zastosowanie: - napoje, herbatki, ekstrakty, syropy, kapsułki ze sproszkowanym grzybem, kosmetyki, płyny do kąpieli
- Serce, układ krążenia
- Regulacja ciśnienia krwi
- Regulacja poziomu cholesterolu
- Adaptacje wysokościowe
- Wzmocnienie układu odporności, immunomodulacja
- Uzupełnienie terapii raka (żołądka, wątroby, płuc, skóry, mózgu, nerek)
- Alergie
- Infekcje (szczególnie przewlekła żółtaczka)
- Stany zapalne
- Astma, bronchit, przewlekła obturacyjna choroba płuc
- Zaburzenia snu, zmęczenie
- Procesy starzenia
Lentinula edodes (Ber.) Pegler Twardziak jadalny (japoński), Shiitake
- Grzyb ceniony za walory smakowe i wszechstronne właściwości lecznicze.
- Stymuluje odporność, zawiera lentinan, pomocny w terapii raka.
- Pomocny w leczeniu osób zarażonych wirusem HIV.
- Reguluje poziom tłuszczu we krwi.
- Zawiera dużo kwasów egzogennych i witamin w idealnych dla człowieka proporcjach.
- W Japonii prawie połowa chorych na raka jest leczona z wykorzystaniem Tradycyjnej Chińskiej Medycyny, a rozwój naturalnej farmakologii jest zapisany w konstytucji.
- Jest jedynym grzybem prozdrowotnym, który może powodować reakcję alergiczną w postaci zaczerwienienia skóry.
Kulinarny przysmak w kuchni azjatyckiej, ceniony zwłaszcza w Japonii, Chinach i Wietnamie. W polskiej kuchni coraz częściej spotyka się twardziaka ze względu na wysoką zawartość białka, błonnika, witamin i minerałów. Rośnie w lasach liściastych na obumarłych pniach buków, dębów, kasztanów i innych gatunkach liściastych. Siła lecznicza tych grzybów jest znana od ponad 2 000 lat, uprawia się je od 1 000 lat w Chinach, potem w Japonii w XVI stuleciu, następnie w Europie i Ameryce Płn. W Azji Shiitake uchodzi za eliksir życia, leczy przeziębienia, stymuluje układ krążenia, zalecany jest przy regulowaniu poziomu tłuszczu we krwi, przy zatruciach grzybami, bólach głowy, w odrze i ospie wietrznej oraz przy bólach brzucha. Ma znaczenie w odchudzaniu, bo jest niskokaloryczny. Suszenie nie odbiera mu aromatu. Zastosowanie: - suchy ekstrakt, świeże owocniki
- Osłabienie odporności
- Przeziębienie, grypa
- Choroby infekcyjne (bakteriozy i wirozy)
- Regulacja przemiany tłuszczów
- Osteoporoza
- Gościec
- Artrozy, fibromialgia
- Uzupełnienie w leczeniu raka
- Odbudowa flory bakteryjnej
Inonotus obliquus (Fr.) Pilát Błyskoporek podkorowy, włóknouszek ukośny, czaga
- Grzyb rośnie na różnych drzewach liściastych, ale tylko sklerocja z pni brzóz powinny być wykorzystywane. Najbardziej skuteczne i cenne są świeże, młode sklerocja, pochodzące z młodych drzew.
- W Polsce podlega ochronie częściowej. Może być zbierany za stosownym zezwoleniem przez "odcięcie narzędziem o ostrej krawędzi narośli na drzewie z błyskoporkiem podkorowym (forma anamorficzna), należy ograniczyć uszkodzenie drzewa".
W literaturze europejskiej pierwsze wzmianki o wykorzystaniu leczniczym tego grzyba pochodzą z „Corpus Hippocraticum” autorstwa Hipokratesa z Kos w V w. p.n.e. Zalecał stosować miąższ z tego grzyba do kauteryzacji ran (przypalania). Medycyna ludowa od XVI w. znała i wykorzystywała właściwości lecznicze tego grzyba. Wykorzystywano go w leczeniu chorób układu pokarmowego, przy bólach jelit, nadkwasocie, owrzodzeniach żołądka i dwunastnicy, dolegliwościach śledziony i wątroby oraz w chorobach nowotworowych. Zewnętrznie odwar stosowano w zapaleniu jamy ustnej i narządów rodnych oraz do przemywania i okładania ran. Zastosowanie: - napar, nalewki, herbatki, suche ekstrakty
- Dodatnie oddziaływanie na centralny układ nerwowy, procesy przemiany materii oraz wzrost odporności organizmu.
- Właściwości hypoglikemiczne, antywirusowe, antymutagenne, przeciwnowotworowe i cytostatyczne, są silnymi przeciwutleniaczami.
- Wyciągi zmniejszają cierpienia chorych na nowotwory, uśmierzają ból i polepszają apetyt, w początkowych etapach stagnują rozwój nowotworów.
Literatura: Daszewski W., Depczyk P. (red.) 2014. Grzyby prozdrowotne. Przyrodolecznictwo z tradycją odkryte na nowo (ze wstępem mykologicznym profesora Krzysztofa Grzywnowicza). Wyd. Dedal, Warszawa. Szczepkowski A., Piętka J., Grzywacz A. 2013. Biologia i właściwości lecznicze błyskoporka podkorowego Inonotus obliquus (Fr.) Pilát. Sylwan 157(3): 223-233. Turło J. 2013. Biotechnologia grzybów. Zastosowanie w farmacji i suplementacji. Biul. Wydz. Farm. WUM 3: 18-26.